Ψυχική Υγεία και Εργασία | Δράσεις ευαισθητοποίησης από την Περιφέρεια Πελοποννήσου

Η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 10 Οκτωβρίου, με σκοπό την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για τα ψυχικά νοσήματα. Την πρωτοβουλία πήραν από κοινού το 1994 η Παγκόσμια Ομοσπονδία Ψυχικής Υγείας (WFMH) και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO).

Η ψυχική υγεία είναι εξίσου σημαντική με την σωματική υγεία και επηρεάζει κάθε πτυχή της ζωής των ανθρώπων, τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Είναι «μια κατάσταση ευημερίας» κατά την οποία ένα άτομο:

· «συνειδητοποιεί τις ικανότητές του/της,

· μπορεί να αντιμετωπίσει φυσιολογικές στρεσογόνες καταστάσεις της ζωής,

· μπορεί να εργάζεται με παραγωγικό τρόπο και

· είναι ικανό/-ή να συμβάλλει στην κοινότητα όπου ανήκει»

Στις μέρες μας, το μεγαλύτερο κομμάτι της ζωής του ανθρώπου αποτελεί η εργασία του. Αυτό, άλλωστε, αποτυπώνεται και στο ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού που είναι ενεργό στην αγορά εργασίας και το οποίο ανέρχεται στο 60%. Η εργασία και η ψυχική υγεία είναι αλληλένδετες, καθώς η αξιοπρεπής εργασία δεν παρέχει µόνο το αναγκαίο για την διαβίωση του ατόμου εισόδημα, αλλά αποτελεί τη βάση πάνω στην οποία δομείται η καθημερινή ζωή των ανθρώπων. Συνεπώς, ένα ασφαλές και υγιές εργασιακό περιβάλλον δεν είναι µόνο θεμελιώδες δικαίωμα, αλλά αποτελεί τόσο πηγή βελτίωσης της εργασιακής απόδοσης και εξέλιξης των εργαζομένων όσο και ελαχιστοποίησης των εντάσεων και συγκρούσεων στις διαπροσωπικές τους σχέσεις.

Δεν είναι λίγες, ωστόσο, οι περιπτώσεις που το εργασιακό περιβάλλον ενδέχεται να λειτουργήσει επιβαρυντικά για το άτομο, επιδρώντας αρνητικά στην ψυχική και σωματική του υγεία. Τέτοιοι παράγοντες είναι οι ανεπαρκείς αµοιβές και η εργασιακή ανασφάλεια, ο υπερβολικός φόρτος εργασίας, η έλλειψη αποτελεσματικής επικοινωνίας, ο εκφοβισμός και η παρενόχληση, η μη τήρηση των μέτρων υγιεινής και ασφάλειας είναι πηγές άγχους και αποτελούν στοιχεία κινδύνου για την ψυχική υγεία των εργαζομένων (W.H.O., 2022).

Σχετική έρευνα με σκοπό τη διερεύνηση και αποτύπωση των τάσεων και παραγόντων που συνδέονται με την ψυχική υγεία και ευεξία των εργαζόμενων στην Ελλάδα, πραγματοποιήθηκε το 2023. Συμμετείχαν 3.129 εργαζόμενοι που απασχολούνταν στον Ιδιωτικό τομέα, τον Δημόσιο τομέα αλλά και Ελεύθεροι Επαγγελματίες. Κυριότερα ευρήματα της έρευνας ήταν ενδεικτικά τα παρακάτω:

· Παρουσιάστηκαν υψηλά ποσοστά για μια σειρά από συμπτώματα που σχετίζονται με την κατάθλιψη. Τέσσερις στους δέκα εργαζόμενους αισθάνονται μελαγχολία και 41% απαισιοδοξία για το μέλλον (2021: 35%).

· Εκτεταμένα είναι τα συμπτώματα που σχετίζονται με το άγχος: Τρεις στους τέσσερις (75% από 2021: 68%), αισθάνονται νευρικότητα ή εσωτερική ταραχή, 44% (2021: 40%), βρίσκονται σε υπερένταση και 10% (2021: 8%) βιώνουν κρίσεις πανικού.

· Σε υψηλά επίπεδα παρουσιάζονται οι εκδηλώσεις θυμού, καθώς 75% αισθάνονται εκνευρισμό (2021: 70%) και τρεις στους δέκα έχουν ξεσπάσματα θυμού που δεν μπορούν να ελέγξουν.

· Έντονα και αυξημένα είναι τα φαινόμενα σωματοποίησης, δηλαδή της έκφρασης των ψυχολογικών ή συναισθηματικών προβλημάτων ως σωματικά συμπτώματα, όπως ο πονοκέφαλος, το έντονο στρες και οι κρίσεις πανικού.

· Οι γυναίκες εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά άγχους, κατάθλιψης, σωματοποίησης, θυμού και μοναξιάς από τους άνδρες συμμετέχοντες, ενώ εμφανίζουν και χαμηλότερα ποσοστά ποιότητας προσωπικής και επαγγελματικής ζωής.

· Οι νεότεροι εργαζόμενοι παρουσιάζουν υψηλότερες τιμές άγχους, κατάθλιψης, σωματοποίησης, μοναξιάς και θυμού από τους μεγαλύτερης ηλικίας συναδέλφους τους, ενώ εμφανίζουν και χαμηλότερη τιμή ποιότητας προσωπικής και επαγγελματικής ζωής.

· Η πλειονότητα των εργαζόμενων δηλώνουν ότι το εργασιακό στρες επηρεάζει την προσωπική τους ζωή.

· Χαμηλό είναι το ποσοστό των εργαζόμενων που εμφανίζονται χαρούμενοι/ες στη δουλειά τους.

· Οι εργαζόμενοι είναι διατεθειμένοι, σε υψηλό ποσοστό, να αναζητήσουν βοήθεια από ειδικό ψυχικής υγείας, όταν αντιμετωπίζουν αυξημένο άγχος.

· Καταγράφηκε θετική συσχέτιση στην ποιότητα ζωής των εργαζόμενων με την εργασιακή ποιότητα ζωής – όσο θετικότερα αξιολογεί ένας εργαζόμενος την εργασιακή ποιότητα της ζωής του, τόσο υψηλότερη εκτιμά ότι είναι και η ποιότητα της ζωής του.

Η δημιουργία ενός υποστηρικτικού και ευέλικτου περιβάλλοντος μπορεί να ενισχύσει την ψυχική ευημερία των εργαζομένων, οδηγώντας σε αύξηση της παραγωγικότητας και βελτίωση της ποιότητας της εργασίας. Καθώς οι εργασιακές απαιτήσεις αυξάνονται και οι ρυθμοί ζωής επιταχύνονται, είναι απαραίτητο να εστιάσουμε στην ψυχική ευημερία των εργαζομένων. Οι εργαζόμενοι με καλή ψυχική υγεία είναι πιο δημιουργικοί, αποτελεσματικοί και ικανοί να διαχειρίζονται τις σχέσεις τους με τους άλλους. Συμπερασματικά, η προαγωγή της ψυχικής υγείας συνολικά, αλλά και ειδικότερα στον χώρο εργασίας, είναι μια πρόκληση που αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη σημασία στη σύγχρονη κοινωνία.

Η Περιφέρεια Πελοποννήσου, μέσω της Γενικής Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας, υλοποιεί Προγράμματα Προαγωγής και Πρόληψης της Ψυχικής Υγείας, που στόχο έχουν την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των ευάλωτων ή μη ομάδων του πληθυσμού.